گیاه وتیور یا خس خس چیست؟
-
توسط
بازارنتورک
- 0 نظر
خسخس یکی از گیاهانی است که چشمانداز امیدبخشی را در مبارزه با تخریب زمین گشودهاست، این گیاه یک گیاه گرمسیری است که بهطور طبیعی در خیلی از مناطق جهان میروید و دامنه رویش این گیاه میتواند از ارتفاعات تا اراضی مسطح با انوع خاکها در حالتهای مختلف را عنوان نمود که در آنها ازخود سازگاری نشان دادهاست. یکی از گونههای آن که خیلی سریع استقرار مییابد و به رشد خود ادامه میدهد گونه Vetiveria Zizonioides میباشد که معمولاً برای جلوگیری از فرسایش خاک و روان آب در اراضی شیبدار بر روی خطوط تراز کاشته میشود و خیلی سریع به صورت یک دیوار سبز در دامنههای شیبدار خود نمائی میکند و چناچه با فاصله از یکدیگر کاشت گردد و به صورت انبوه در نقاط کاشته شود با قطری حدود ۳۰ سانتیمتر ظاهر میشود و ارتفاع آن به ۵۰ تا ۱۵۰ سانتیمتر که برگهای آن بهطور مستقیم بر روی ساقه به صورت خشبی بطول ۷۵ سانتیمتر و عرض ۸ میلیمتر دیده میشود حداکثر گسترش ریشه آن ۳–۴ متر درعمق و از طرفین ۵۰ سانتیمتر میباشد که بدین ترتیب باعث حفظ خاک و آب میشود این گیاه میتواند جانشین ساده و ارزان قیمتی برای دیوارههای خاکی که به منظور کاهش فرسایش خاک سطحی در مزارع شیبدار ساخته میشوند باشد. هزینه آن بین «۱ تا ۱۰» درصد سایر روشها است و هیچگونه نگهداری هم لازم ندارد. به نظر میرسد که خسخس در هر آب و هوایی میتواند زندگی کند و حتی در خشکسالیهای هندوستان هم خود را توانا نشان دادهاست.
گیاه وتیور یا خس خس بعلت ویژگی خاصی که در ریشه و شاخ و برگ آن وجود دارد برای اصلاح و احیاء اراضی که تخریب شدهاند بکار گرفته میشود و در خیلی از مناطق در دنیا از جمله آمریکای جنوبی، فی جی، هندوستان، آفریقا، استرالیا، مالزی و تایلند علاوه بر اصلاح و احیاء زمینهای تخریب شده برای استفاده از شاخ و برگ و ریشه آن بخصوص برای اسانس و روغنی که در ریشة آن وجود دارد و در صنایع عطر و ادکلنسازی کار برد دارد، کاشته میشود.
این گیاه در طول ۵۰ سال گذشته در راستای اهداف آبخیزداری و حفظ آب و خاک در دنیا از جایگاه مطلوبی برخوردار بوده و به آن توجه خاصی میشود و از سال ۱۹۸۰ مورد توجه بانک جهانی قرار گرفته و تحت عنوان Vetiver grass technology. VGT به عنوان حفاظت از محیط زیست آن را در دنیا ترویج میکند. وقتی این گیاه به صورت نوار در روی خطوط تراز کاشته میشود در حفظ آب و خاک نقش بسزائی داشته و مانند یک سد زنده عمل میکند که هم باعث تجمع رسوبات دانه ریز و درشت و هم منجر به پخش آب میشود بهطوریکه در خیلی از منابع عنوان شدهاست این گیاه میتواند در هر آب و هوائی خود را وفق دهد و زندگی کند و حتی در خشکسالیهایی که در هندوستان اتفاق افتاده خود را توانا نشان دادهاست. این گیاه Vetiveria zizonioides فقط از طریق تقسیم ریشه تولید مثل میکند و خطری هم از بابت رشد خارج از کنترل آن وجود ندارد. وقتی این بوته را در طول حاشیه تپه ماهورها بکاریم و پرچین پیوستهای به وجود آوریم در واقع یک سد گیاهی درست میشود که گریز آب را کند میکند و باعث پخش شدن آب باران و تراوش آن در مزرعه میشود و بالاخره رسوبات را در پشت خود به دام میاندازد و بدین ترتیب یک تراس طبیعی ایجاد میکند. کافی است که کشاورزان برای پرچین هر طرف از زمین خود فقط یک باریکه ۵۰ سانتیمتریرا به کشت و تیور اختصاص دهند و آب و خاکی که از این طریق ذخیره میکنند خیلی بیشتر از زمین ناچیزیاست که از تولید کنار میگذارند ارزش خواهد داشت. برداشت در این زمینها حداقل ۵۰٪ بیشتر از زمینهایی است که به طریق سنتی کشت میشوند.
خسخس بعلت ویژگی خاصی که در ریشه و شاخ و برگ آن وجود دارد برای اصلاح و احیاء اراضی که تخریب شدهاند بکار گرفته میشود، در خیلی از مناطق در دنیا از جمله آمریکای جنوبی، فی جی، هندوستان، آفریقا، مالزی و تایلند علاوه بر اصلاح و احیاء زمینهای تخریب شده برای استفاده از شاخ و برگ و ریشه آن بخصوص برای اسانس و روغنی که در ریشه آن وجود دارد و در صنایع عطر و ادکلنسازی کاربرد دارد کاشته میشود.
نتیجهگیری
با توجه به اینکه بنظر میرسد گیاه خسخس در هر آب و هوایی میتواند زندگی کند و حتی در خشکسالیهای هندوستان خود را توانا نشان دادهاست:
کاشت آن را برای کنترل گالی و جلوگیری از گالی زائی در مناطقی مانند گنبد در استان گلستان و سایر مناطق مشابه که دارای بارندگی کافی میباشند توصیه میشود.
کاشن آن برای اصلاح و احیاء اراضی تخریب شده و جلوگیری از بیابان زائی میتواند مؤثر باشد.
در جلوگیری از فرسایش بادی و آلودگی هوا نیز مؤثر میباشد.
در اصلاح و احیاء خاکهای اسیدی و سولفاتی از اهمیت خاصی برخوردار است.
در نهایت استفاده از شاخ و برگ و ریشه آن در تولیدات صنعتی و غیر صنعتی و ایجاد اشتغال از اهمیت خاصی برخوردار میباشد.